ΕΥΠΑΛΙΟ-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ - ΝΕΑ

ΕΥΠΑΛΙΟ ΔΩΡΙΔΟΣ (ΕΦΠ01)

Το Ευπάλιο είναι χωριό του Ν.Φωκίδας. Αποτελεί έδρα του ομώνυμου δήμου, στην περιοχή της Δωρίδας, στο νοτιοδυτικό άκρο του νομού. Το χωριό έχει πληθυσμό 682 κατοίκους ενώ ο πληθυσμός του Δήμου Ευπαλίου ανέρχεται σε 6.507 κατοίκους.
Το χωριό βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί από την Ναύπακτο στην ορεινή Δωρίδα και Ναυπακτία ενώ έχει ρυμοτομικό σχέδιο από το 1910.
Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και την κτηνοτροφία।

Ιστορία
Το Ευπάλιο στην αρχαιότητα αποτελούσε πόλη των Λοκρών Οζολών και αναφέρεται πρώτη φορά από τον Θουκυδίδη κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει ότι προέρχεται από το Ευ (καλός) + πάλη, δηλαδή ότι το Ευπάλιο έβγαζε καλούς παλαιστές, ενώ η δεύτερη από το Ευ (καλός) + πόλιον (μικρή πόλη), γιατί στην αρχαία ιστορία αναφέρεται ως Ευπόλιον.
Ο σημερινός οικισμός του Ευπαλίου, κτίσθηκε από τους κατοίκους της Άνω και Κάτω Καρυάς και το αρχικό του όνομα ήταν Σουλές. Λίγα χρόνια πριν από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ο Γάλλος πρόξενος Ιωαννίνων Πουκεβίλ, επισκέφθηκε την περιοχή και αναφέρει στο βιβλίο του "Ταξίδιον εις Ελλάδα" ότι στο Σουλέ ζούσαν 15 οικογένειες.
Η απελευθέρωση της περιοχής από τους Τούρκους ολοκληρώθηκε στις 2 Μαΐου 1829 με την απελευθέρωση της Ναυπάκτου. Το 1846 και το 1865 στην κοιλάδα του Σουλέ, δόθηκαν στους Αγωνιστές της Επανάστασης ως αποκατάσταση "Εθνικαί γαίαι" που όμως ήταν μακρυά από τα σπίτια τους στην Καρυά. Έτσι αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν και να χτίσουν τον οικισμό που υπάρχει μέχρι σήμερα, επεκτείνοντας τον αρχικό οικισμό του Σουλέ και δίνοντάς του το αρχαίο όνομα, Ευπάλιο.

Πολιτισμός
Στην είσοδο του χωριού υπάρχει το Λαογραφικό Μουσείο Ευπαλίου, δωρεά του αείμνηστου καθηγητή ιατρικής Χαράλαμπου Σμπαρούνη και της συζύγου του Αντιγόνης. Λειτουργεί από το 1996 που ιδρύθηκε και στις αίθουσές του φυλάσσονται αξιόλογα παραδοσιακά αντικείμενα. Το Ευπάλιο έχει τρεις πλατείες, την πλατεία Καρυάς (κεντρική), την πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου και την πλατεία Αθανασίου Διάκου. Στο κέντρο του χωριού από το 1912 υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κέντρο κοινωνικής, θρησκευτικής και εθνικής ζωής των κατοίκων του Ευπαλίου. Υπάρχουν αρκετά εξωκλήσια στην περιοχή, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν το εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα στην Καρυά και το βυζαντινό εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη.
Δημοτικά διαμερίσματα
· Ευπάλιο
· Δροσάτο
· Κάμπος
· Καστράκι
· Κλήμα
· Μαλάματα
· Μανάγουλη
· Μαραθιάς
· Μοναστηράκι
· Παλαιοξάρι
· Ποτιδάνεια
· Πύργος
· Σεργούλα
· Τείχιο
· Τρίκορφο
· Φιλοθέη
Πηγές – Βιβλιογραφία, Eνωση Ρουμελιωτών Βορείου Ελλάδος, Ημερολόγιο 1996